Cứ vào đầu mùa trám những quả trám còn xanh non xum xuê trên cành được hái xuống cũng là lúc tôi được thưởng thức món Trám non kho cá. Món cá kho ngon tuyệt với những hương vị khó quên còn lắng đọng. Đầu tháng 6 lại đến trong lòng thổn thức món cá kho thơm lừng đậm đà ấy đến nao lòng.
Tháng 6 mùa trám, dọc triền núi cao những cây trám cành lá xum xuê, lúc lỉu trái. Trên các phiên chợ, những gùi trám của các bà, các mẹ bày bán tấp nập người mua.
Với người vùng cao, trám là món quà quý giá của thiên nhiên ban tặng. Trám mọc nhiều ở vùng rừng núi các tỉnh phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn…Trám có hai loại là trám trắng có vỏ màu xanh lục và trám đen màu tím thẫm. Quả trám vị chua, tính ấm, có tác dụng giải khát, thanh giọng, là món ăn bình dân rất đỗi quen thuộc đối với người dân, có thể chế biến thành nhiều món khác nhau: kho với thịt ba chỉ hoặc có thể muối trám với nước mắm ăn trong cả năm vừa ngon vừa bổ, hay om lên, chấm muối cũng rất đậm đà.
Ở quê tôi, vào mùa trám, khi trái còn non thì kho cá là tuyệt vời nhất. Trám dùng để kho là loại trám trắng, màu xanh thẫm. Cách chế biến món này cũng rất đơn giản. Chọn trám non đều, mỡ màng cùng với cá tươi khoảng 1kg trở lên.
Đầu tiên mua trám về rửa sạch, sau đó đập giập quả, để ráo nước. Trám non nên vỏ hạt chưa cứng, do đó không cần phải bỏ hạt. Sau đó đến khâu làm cá, chọn lấy con cá tươi, mổ sạch ruột và cắt làm 3 khúc dọc theo chiều thân cá, ướp tiêu, riềng, mắm, muối vừa đủ. Sau đó xếp cá vào nồi, một lớp trám, một lớp cá xen kẽ nhau, bắc lên bếp, để lửa nhỏ liu riu cho gia vị ngấm đều, đun tiếp tục khoảng 30 phút tới khi cá và trám chín mềm, đều màu đen sóng sánh và tỏa mùi thơm là được, không nên đun kỹ quá sẽ không ngon.
Trong cái nóng bức của mùa hè, không còn gì ngon hơn khi trên bàn ăn có thêm món trám non kho cá thơm lừng, đậm đà vừa khó cưỡng.
